|
|
VI - Tuyển dịch
thiên thứ sáu: AN PHẬN
|
|
1A.
|
Nguyên văn:
|
知足常乐，多贪则忧。知足者贫贱亦乐，不知足者富贵亦忧。知足常足，终身不辱。知止常止，终身不耻。比上不足，比下有余。若比向下，心无有不足者。
|
|
B.
|
Dịch nghĩa:
|
Biết đủ thường vui, tham nhiều
th́ lo. Kẻ biết đủ, nghèo hèn cũng vui,
kẻ không biết đủ, giàu sang vẫn lo. Biết
đủ thường đủ, trọn đời
không nhục. Biết dừng luôn dừng được,
trọn đời không xấu hổ. So lên không đủ,
so xuống có dư. Nếu cứ hướng xuống,
tâm không có cảm giác không đủ.
|
|
C.
|
Diễn ca:
|
Biết đủ ḷng thấy vui,
Quá tham mới lo sợ.
Biết đủ, nghèo vẫn vui,
Sợ thiếu, giàu vẫn khổ.
Biết đủ luôn thấy đủ,
Trọn đời chẳng nhuốc nhơ.
Biết dừng thường dừng được,
Trọn đời mặt đỡ trơ.
So lên, ḿnh hơi thiếu,
So xuống, ḿnh hơi thừa.
Cứ so xuống như thế,
Ḷng ai thấy thiếu chưa?
|
|
2A.
|
Nguyên văn:
|
子曰：富与贵是人之所欲也，不以其道得之，不处也。贫与贱是人之所恶也，不以其道得之，不去也。不义而富且贵，于我如浮云。
|
|
B.
|
Giải nghĩa:
|
Khổng Tử nói: Giàu với sang chính là cái
người ta ham muốn (nhưng) không lấy đạo
lư để có được nó th́ chẳng nên ở
vào cảnh ngộ ấy. Nghèo với hèn là cái ai cũng
ghét (nhưng) không lấy đạo lư để ghét
th́ không bỏ cảnh ấy. Bất nghĩa mà vừa
giàu vừa sang, đối với ta (chỉ) như mây
trôi.
|
|
C.
|
Diễn ca:
|
Ai mà chẳng thích giàu sang,
Thế nhưng lỗi đạo, chẳng màng mới
nên.
Ai mà chẳng ghét nghèo hèn,
Đạo trời bắt vậy, cố quen chẳng rời.
Giàu sang bất nghĩa trên đời,
Ta coi như đám mây trời nổi trôi.
|
|
3A.
|
Nguyên văn:
|
荀子曰：自知者不怨人，知命者不怨天。怨人者穷，怨天者无志。先义而后利者荣，先利而后义者辱。荣者常通，辱者常穷。通者常制人，穷者常制于人是荣辱之大分也。
|
|
B.
|
Giải nghĩa:
|
Tuân Tử nói: Kẻ tự biết ḿnh th́
không oán người, kẻ hiểu mệnh th́ không oán trời.
Kẻ oán người th́ khốn cùng. Kẻ oán trời
th́ không có chí. Kẻ nghĩ đến điều
nghĩa trước, nghĩ đến điều lợi
sau th́ vinh. Kẻ nghĩ đến điều lợi
trước, nghĩ đến điều nghĩa sau
th́ nhục. Kẻ vinh thường gặp thông
thoáng, kẻ nhục thường gặp khốn
cùng. Kẻ thông thoáng thường chế ngự
được người ta, kẻ khốn cùng
thường bị người ta chế ngự.
Đấy là sự phân biệt lớn giữa vinh với
nhục vậy.
|
|
C.
|
Diễn ca:
|
Biết ḿnh th́ chẳng oán người,
Biết vận mệnh chẳng oán trời làm chi.
Oán người th́ khó gặp th́,
Oán trời, chí hướng khó b́ nổi ai.
Lo nghĩa trước loại mới oai,
Vinh quang tồn tại lâu dài thế gian.
Lo lợi trước nghĩa là tàn,
Nhục nhă cản trở bảo toàn thân danh.
Vinh quang mọi việc đều thành,
Nhục nhă cam đành bế tắc mà thôi.
Có thành mới khống chế người,
Bế tắc cả đời bị khống chế
luôn.
Nhục vinh phân biệt đôi đường,
Là điều lớn nhất, phải thường lưu
tâm.
|
|
4A.
|
Nguyên văn:
|
子曰：君子固穷，小人穷斯滥矣。
|
|
B.
|
Giải nghĩa:
|
Khổng Tử nói: Người quân tử bền
ḷng chịu bế tắc. Kẻ tiểu nhân lạm
dụng sự bế tắc.
|
|
C.
|
Diễn ca:
|
Khốn cùng, quân tử bền ḷng,
Tiểu nhân gặp khốn, chỉ mong làm xằng.
Khốn cùng nghị lực mới tăng,
Thói hư mới lộ, chê khen mới nhằm.
|
|
|
|
|
Giáo Sư
Ngô Văn Lại 吳文赖老师
<photo>
Trung tuần
tháng 4, 2007.
|
