|
|
III - Tuyển dịch thiên thứ ba: THUẬN
MỆNH
|
|
1A.
|
Nguyên văn:
|
孟子曰：行或使之，止或尼之，行止非人所能也。
|
|
B.
|
Giải nghĩa:
|
Mạnh Tử nói: Làm hoặc sai người
khác làm, thôi hoặc bảo người khác thôi. Làm
hay thôi không phải là khả năng của con người
vậy.
|
|
C.
|
Diễn ca:
|
Ḿnh làm hoặc bảo người làm,
Ḿnh ngừng, bảo kẻ đang ham cũng ngừng.
Dù hăm hở, dù dửng dưng,
Đừng tưởng là bởi ḿnh ưng thế mà!
Chính trời điều khiển từ xa,
Xui ḿnh hăm hở hay là dửng dưng.
|
|
2A.
|
Nguyên văn:
|
昔贤曰：知命之人见利不动，临死不怨，得一日过一日，得一时过一时。紧行慢行，前程只有许多路。时来风送滕王阁，运去雷轰荐福碑。
|
|
B.
|
Giải nghĩa:
|
Người hiền xưa nói: Người
hiểu biết vận mệnh thấy lợi không động
ḷng. Gặp cái chết không oán, được một
ngày qua một ngày, được một giờ qua một
giờ. Đi gấp đi chậm th́ đường
phía trước cũng chỉ nhiều bấy nhiêu.
Thời đến gió đưa tới gác Đằng Vương
(*). Vận bỏ đi sét đánh bia Tiến Phước
(**).
|
|
C.
|
Diễn ca:
|
Vận mệnh khi đă rơ rồi,
Thấy lợi cũng chẳng đứng ngồi băn
khoăn.
Coi thần chết như khách quan,
Nhưng với cuộc sống vẫn hằng nâng niu.
Một ngày, quả thật đáng yêu,
Một giờ th́ cũng trời chiều chuộng ta.
Đường đời chẳng quản gần xa,
Đi gấp, đi chậm, vẫn là bấy nhiêu.
Gặp thời th́ gió thuận chiều,
Vận hết gắng sức càng nhiều càng hư.
|
|
D.
|
Chú thích:
|
Gác Đằng Vương: tên một thắng cảnh ở huyện Nam
Xương tỉnh Giang Tây. Đời Đường,
nhân dịp trùng tu, người ta tổ chức cuộc
thi văn, qui tụ nhiều văn tài nổi tiếng
đương thời. Vương Bột (650 -
675) bấy giờ mới 14 tuổi nên không được
mời dự chính thức và được tin quá trễ
nhưng nhờ gió thuận nên đến nơi vừa
kịp giờ và giật giải nhất, trở thành
tứ kiệt đời Đường (về sau, cũng
chính "gió đưa" làm ông đắm thuyền
trên đường sang thăm bố làm quan đô hộ
Giao Châu, tức Việt Nam ngày nay).
Bia Tiến Phước:
tên một bia cổ có giá trị nghệ thuật rất
cao, người sành điệu đua nhau thuê rập mẫu.
Có anh hàn sĩ nọ nhận được mối đặt
hàng lớn, hăm hở gánh giấy đến chân
núi, gặp mưa to quá phải ngủ trọ.
Khuya hôm ấy sét đánh vỡ bia.
|
|
3A.
|
Nguyên văn:
|
列子曰：痴聋瘖痖家豪富，智慧聪明却受贫。年月日时该载定，算来由命不由人。命里有时终须有，命里无时莫强求。
|
|
B.
|
Giải nghĩa:
|
Liệt Tử (*) nói: Kẻ ngây, điếc,
ngọng, câm nhà giàu to. Kẻ trí tuệ, thông minh lại
chịu nghèo. Năm, tháng, ngày, giờ đều đăng
tải ổn định rồi. Tính ra do mệnh
(chứ) không do người. Trong mệnh có thời
th́ rốt cuộc phải có - trong mệnh không có thời
th́ đừng gượng t́m.
|
|
C.
|
Diễn ca:
|
Ngây, điếc, câm, ngọng, nhà giàu,
Thông minh trí tuệ rớt vào... mồng tơi!
Th́ ra số phận xấu chơi,
Kẻ không thời vận, cố bơi cũng ch́m!
|
|
D.
|
Chú thích:
|
Liệt Tử: tên thật là Liệt Ngự Khấu, người
đời Chu, triết gia chịu
ảnh hưởng Đạo Giáo. Đệ tử ông
chép lời thầy làm nên sách Liệt Tử.
|
|
4A.
|
Nguyên văn:
|
景行录云：凡事不可着力处便是命也。会不如命，智不如福。祸不可以倖免，福不可苟求。
|
|
B.
|
Giải nghĩa:
|
Sách Cảnh Hạnh chép: Hễ gặp việc
ǵ không thể xử lư bằng sức, tức là do mệnh
vậy. Cơ hội không bằng mệnh, trí không
bằng phước. Họa không thể nhờ
may mà khỏi, phước không thể cầu mong dễ
dăi.
|
|
C.
|
Diễn ca:
|
Dốc sức việc chả êm xuôi,
Tức là tại mệnh đấy thôi, đừng buồn!
Cơ hội c̣n phải chịu nhường,
Trí tuệ chẳng dám coi thường phước may.
Mệnh xui họa gió tai bay,
Dù bậc anh tài, cũng khó vượt qua.
Mệnh không dành phước cho ta,
Dù cố nài nỉ, chỉ là uổng công.
|
|
|
|
|
Giáo Sư
Ngô Văn Lại 吳文赖老师
<photo>
Trung tuần
tháng 4, 2007.
|
